Oncologie fysiotherapie in Doetinchem

Wanneer u (zware) behandelingen tegen kanker moet ondergaan, of ondergaan heeft, denkt u vermoedelijk niet als eerste aan het op peil houden van uw conditie. Toch is het zinvol om daar bij stil te staan. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het veel voordelen heeft om tijdens de behandeling tegen kanker een speciaal daarvoor ontwikkeld trainingsprogramma te volgen. Veel mensen vinden het fijn om zelf aan de slag te kunnen met het herstel en de mogelijkheid te hebben lotgenoten te ontmoeten.

Onder leiding van een specifiek geschoolde fysiotherapeut volgt u een programma dat voor u op maat gemaakt wordt en bestaat uit een combinatie van kracht- en conditietraining. Daarnaast krijgt u advies over hoe u thuis op een verantwoorde manier aan uw conditie kunt werken en zo actief mogelijk kunt blijven.

Onze oncologie fysiotherapeut in Doetinchem is speciaal opgeleid om training te geven aan mensen voor*, tijdens of na de medische behandeling tegen kanker. De therapeut weet wat kanker (behandelingen) met het lichaam en de conditie doet en tegen welke beperkingen u kunt aanlopen. Daardoor kan hij goed inschatten wanneer u er verstandig aan doet om een tandje bij te zetten, of juist gas terug te nemen. Ook kan hij adviseren of er misschien meer nodig is dan alleen werken aan fitheid, en indien nodig verwijzen naar een fysiotherapeut met specifieke aanvullende deskundigheid of een diëtist.

*voorafgaande (préhabiliteit) wordt vooralsnog niet vergoed.

Oncologie fysiotherapie voorafgaand aan de behandeling

Préhabilitatie is zorg voorafgaand aan de operatie met als doel een cliënt fysiek en mentaal voor te bereiden op de operatie, het herstel te bevorderen en complicaties te verminderen. Prehabilitatie is doorgaans multimodaal met een gedragsveranderingsprogramma (zoals stoppen met roken), dieetbegeleiding, mentale of emotionele begeleiding en/of fysio- of oefentherapie.

Het succes van prehabilitatie is afhankelijk van de inzet en medewerking van alle betrokkenen: zowel de cliënt als de naaste(n) van de cliënt als alle (in)direct betrokken zorgverleners.

Bij een aantal vormen van kanker, zoals darmkanker, is prehabilitatie haalbaar, veilig en effectief bevonden. Bij andere vormen van kanker is het bewijs voor die effectiviteit nog beperkt. Desondanks wordt deze vorm van zorg nu op veel plaatsen geïmplementeerd. Uit onderzoek is gebleken dat met prehabilitatie het uithoudingsvermogen en de fysieke kracht kunnen toenemen, de opnameduur korter kan zijn en de functionele capaciteit zich sneller kan herstellen.

Prehabilitatie lijkt het meest succesvol bij mensen met een hoog risico op complicaties of vertraagd of onvolledig functioneel herstel.

Oncologie fysiotherapie tijdens de behandeling

Tijdens de behandeling adviseert de therapeut de cliënten om inactiviteit te vermijden en ernaar te streven de adviezen uit de richtlijnen voor lichamelijke activiteit voor mensen met kanker te volgen.

Het is belangrijk dat de therapeut op zoek gaat naar een trainingsniveau dat zowel effectief als haalbaar is voor u als cliënt. De belastbaarheid van de cliënt kan tijdens de behandeling sterk wisselen, hetgeen vraagt om een continue heroverweging en (waar nodig) bijstelling van het trainingsvoorschrift.

Trainen tijdens de behandeling van kanker is gericht op het verminderen van bijwerkingen van de behandeling, het tegengaan van de afname van de fysieke capaciteit, het vergemakkelijken van het volhouden van de behandeling en mogelijk het verbeteren van de effectiviteit van de behandeling.

Resultaten uit onderzoek laten zien dat er sterk bewijs is dat doelgerichte fysieke activiteit tijdens de behandeling op zijn minst een deel van de behandeling gerelateerde afname van spiermassa, spierkracht, uithoudingsvermogen en vermoeidheidsklachten kan verminderen, zo niet verbeteren.

Ook kan fysieke activiteit tijdens de behandeling mogelijk bepaalde aspecten van kwaliteit van leven verbeteren. Er is aanleiding voor begeleiding door een oncologie fysiotherapeut in het kader van gezondheidszorg bij een behandeling met een hoge symptoomlast en/of een snel wisselende belastbaarheid.

“Beweeginterventies in deze fase zijn het meest effectief als ze onder begeleiding plaatsvinden”.

Rond een operatie (o.a. colorectaal, thoracaal, gynaecologie, urologie) kan het ‘Enhanced Recovery After Surgery’ (ERAS)-programma worden ingezet. Dit is een kwaliteitsprogramma waarin verschillende factoren zijn samengebracht die een positieve invloed hebben op herstel. Onderdeel van dit programma is een zo kort mogelijke periode van bedrust, zodat inactiviteit en het verlies van spierkracht worden beperkt.

Oncologie fysiotherapie bij herstel na behandeling

Er bestaat overtuigend bewijs dat fysieke activiteit na afloop van de behandeling van kanker positieve effecten heeft op de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de cliënt. Samenvattingen van verschillende grote studies hebben aangetoond dat fysieke activiteit en beweeginterventies kunnen leiden tot winst in fysieke functies, afname van symptomen en verhoging van kwaliteit van leven.

Beweeginterventies zijn ook in deze fase over het algemeen het meest effectief wanneer ze onder begeleiding plaatsvinden. In het kader van gezondheidszorg hebben beweeginterventies na afloop van de behandeling tot doel het inspanningsvermogen van de cliënt te optimaliseren voor zover noodzakelijk voor het bereiken van de persoonlijke levensdoelen in relatie tot dagelijkse activiteiten, werk en sport.

Beweeginterventies kunnen daarnaast in meer algemene zin gericht zijn op het hernemen of ontwikkelen van een actieve levensstijl en het wegnemen van barrières voor, c.q. het faciliteren van het bewegen.

Beweeginterventies na afloop van de behandeling kunnen worden gezien als gezondheidszorg als er sprake is van een therapeutische doelstelling.

Belangrijke componenten van beweeginterventies zijn daarbij:

- het verleggen van en/of het leren omgaan met grenzen;

- het verkrijgen/vergroten van vertrouwen in het lichaam;

- het vergroten van het plezier in het bewegen;

- het ontwikkelen of herwinnen van een actieve levensstijl;

- het verbeteren van de voor het bewegen voorwaardelijke fysieke functies en anatomische eigenschappen voor zover de cliënt dit niet (veilig) zelfstandig kan;

- het scheppen van voorwaarden (kennis, vaardigheden, ervaren competentie) voor het zelfstandig vergroten/onderhouden van het gewenste niveau van fysiek functioneren.

Welke componenten van toepassing zijn en waar de nadruk van de zorg ligt, zal de oncologie fysiotherapeut in overleg met de cliënt vaststellen. De vorm van de beweeginterventie dient aan te sluiten bij de persoonlijke wensen en doelen en de uitgangssituatie van de cliënt.

Met uitgangssituatie wordt in deze context bedoeld: de aanwezige stoornissen in functie en anatomische eigenschappen, aanwezige beperkingen in activiteiten, beschikbare adaptatieruimte, het gedrag en de ervaren barrières voor bewegen.

De keuze van individuele activiteiten en het niveau van belasten zal de therapeut afstemmen op de individuele cliënt, oftewel, de verleende zorg is maatwerk. In het algemeen kan worden gesteld dat de motivatie voor activiteiten het grootst is als de activiteit wordt aangeboden op het juiste competentieniveau van de cliënt (uitdagend, maar niet te moeilijk) en als de activiteit leidt tot een grotere eigen autonomie en sociale verbondenheid.

Oncologie fysiotherapie bij een gemetastaseerde ziekte

Bij de meeste vormen van kanker betekent de aanwezigheid van afstandsmetastasen dat er geen genezing meer mogelijk is en dat de cliënt vanaf dat moment in de palliatieve fase van de ziekte is.

“Dit wil overigens lang niet altijd zeggen dat de cliënt snel zal overlijden”.

De behandeling is vanaf dat moment niet meer gericht op het elimineren van de ziekte, maar op het zo lang mogelijk terugdringen van de ziekte, het uitstellen en bestrijden van klachten en symptomen, het bevorderen van de kwaliteit van leven en het dagelijks functioneren en soms ook op levensverlenging.

“Bij sommige vormen van kanker is genezing nog wel mogelijk, ook al zijn er afstandsmetastasen”.

Beweeginterventies in de aanwezigheid van gemetastaseerde ziekte is een veelbelovende strategie om de functionele capaciteit, onafhankelijkheid en kwaliteit van leven te optimaliseren.

Fysieke activiteit kan helpen om achteruitgang in uithoudingsvermogen of spierkracht te voorkomen of te vertragen. Zo kan een adequate fysieke functie voor het uitvoeren van dagelijkse activiteiten behouden blijven. Daarmee kan fysieke activiteit ervoor zorgen dat de cliënt zijn functionele status behoudt en/of verhoogt, een belangrijke factor in de besluitvorming van de medische behandeling. Dit onderstreept hoe belangrijk het is om achteruitgang in fysieke functie en kwaliteit van leven te verminderen.

Beweeginterventies onder begeleiding van een oncologie fysiotherapeut als onderdeel van palliatieve zorg, zijn aanbevolen als er sprake is van een therapeutische doelstelling of van veiligheidsrisico’s in relatie tot bewegen en belasten.